Panika czyli lęk napadowy

Zgodnie z definicją Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zespół paniki (lęk napadowy) można rozumieć jako powracający napad lęku, który nie ogranicza się do specyficznych sytuacji i nie łączy się ze stałymi, i rozległymi reakcjami unikania- jak w przypadku fobii. A zatem należy rozgraniczyć lęk napadowy (panikę) od fobii, PTSD czy lęku uogólnionego. Na czym panika polega?

Katastroficzna interpretacja myśli

W podejściu poznawczym nawracające napady głębokiego lęku są ściśle związane z wyuczoną i jednocześnie trwałą tendencją do interpretacji odczuwanych w ciele objawów autonomicznych (np. przyspieszony oddech, zawroty oddech, palpitacje serca) w sposób katastroficzny. Samo pojawienie się takich katastroficznych myśli jest dowodem bądź wskaźnikiem dla człowieka, iż za chwilę dojdzie do fizycznej lub umysłowej „katastrofy”. I tak np. palpitacje serca będą postrzegane jako oznaka zbliżającego się zawału serca, a pojawienie się nietypowych, dziwnych myśli może być dowodem na utratę kontroli umysłowej prowadzącej do choroby psychicznej (i w panice człowiek będzie odczuwał lęk właśnie przed zawałem czy zapadnięciem na chorobę psychiczną). Taka interpretacja będzie dodatkowo nasilała zauważone u siebie objawy w związku ze skierowaniem uwagi i całych swoich zasobów mentalnych właśnie na objawy.

Dlaczego panika nie znika pomimo tego, iż do antycypowanego zawału nie doszło?

Przykład: Kowalski wypija pięć mocnych kaw, doznaje palpitacji serca i nie łączy ich z ilością przyswojonej kofeiny- zaczyna odczuwać niepokój i obawę, pojawiają się u niego myśli, że może mu się stać coś złego, a co jest związanego z sercem? Zawał! Kowalski kieruje swoją uwagę ku mocno bijącemu sercu, a jego lęk rośnie- objawy się nasilają- to na pewno zawał- myśli Kowalski.

Przyczyniają się do tego dwa mechanizmy: wybiórczej uwagi oraz zachowań związanych z unikaniem. Lęk powoduje, że uwaga pacjenta jest zawężona, a on sam jest bardzo wyczulony na wszelkie sygnały, które napływają z ciała, więc będzie zwracał uwagę na objawy, których inni ludzie nie zauważą np. zawroty głowy przy szybkim wstawaniu czy szybsze bicie serca po wypiciu sporej dawki kofeiny. Skupienie uwagi na symptomie bardzo szybko doprowadzi do wystąpienia paniki, ponieważ jest on interpretowany jako nadchodzące niebezpieczeństwo. Z kolei wystąpienie reakcji unikania (niecharakterystycznej dla fobii) np. miejsc, sytuacji itp. nie pozwala osobie doświadczającej lęku skonfrontować go z realnym bodźcem, a tym samym pacjent nie ma szansy na weryfikację negatywnych sposobów myślenia. Reakcją unikania mogą być zarówno bardzo namacalne działania, jak niedopuszczanie do pojawienia się konkretnej sytuacji czy omijanie jakiegoś miejsca, ale też subtelne- na przykład jeśli u pacjentów występują objawy z tytułu układu autonomicznego mogą oni unikać wszelkiego wysiłku fizycznego, ponieważ doprowadza on do przyspieszenia tętna czy bólu w klatce piersiowej. Można też wspomnieć o uczuciu „miękkich nóg” u niektórych osób, które z kolei może doprowadzić do tego, iż pacjent będzie bał się upadku, dlatego będzie się poruszać jedynie wzdłuż ścian, czy murów, będzie napinał mięśnie czy wybierał obuwie tylko na płaskiej podeszwie.

Panika- na czym polega terapia w ujęciu poznawczo- behawioralnym

Na czym polega terapia zaburzenia lęku napadowego w podejściu poznawczo-behawioralnym? Jej głównym celem jest identyfikacja katastroficznych interpretacji fizycznych objawów związanych z paniką, by następnie poddać je weryfikacji, zmodyfikować i znaleźć inne, bardziej obiektywne sposoby interpretowania- modyfikacji ulega znaczenie, jakie pacjent nadaje pojawiającym się objawom.

Do tematu jeszcze powrócimy, a tymczasem zachęcamy do zajrzenia do działu Zdrowie: https://zlapanewsiec.pl/category/zdrowie/

Oraz poczytania na czym polega terapia poznawczo-behawioralna: https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/zdrowie-psychiczne/terapia-poznawczo-behawioralna-na-czym-polega-i-jak-przebiega-leczenie-aa-PJPh-Unic-RLDn.html